Akdağ Tabiat Parkı 29.06.2000 tarihinde ve MPG. MP.1.23.03 / 270 sayılı oluru ile 14.916 ha. olarak Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Daha sonra 02.10.2001 tarihinde sınır değişikliği ile 14.781 ha olarak belirlenmiştir (www.cevreorman.gov.tr).

1. Konumu

Akdağ Tabiat Parkı, Afyon ili Sandıklı ilçesinde 8535,5 ha. (%58‟i) ve Denizli ili Çivril ilçesinde 6245,5 ha. (%42‟si) olmak üzere Ege Bölgesinde Afyonkarahisar ve Denizli illeri sınırları içerisinde yer alır. Milli Park coğrafi konum olarak 38° 11’ 36‟ ile 38° 25’ 10‟ kuzey enlemleri ve 29° 53’ 55‟ ile 30° 4’ 32‟ doğu boylamları arasında yer almaktadır. Parkın kapladığı alanın en doğu ucu Arapalan tepesi, en batı ucu Cumalar’da Kocadere’nin Çivril-Dinar yolunu kestiği nokta, en kuzey ucu Geyik ölen çukuru, en güney ucu Göğebakan Tepesi’dir. Akdağ Tabiat Parkı, kuzeybatıdan güney doğuya doğru uzanmakta olup, Batı Anadolu dağ sıralarına dik konumdadır.

Parkın Antalya-Afyonkarahisar Devlet Karayolu’nun yakınında olması parkın ulaşılabilirliğini kolaylaştırmaktadır. Akdağ Tabiat Parkına üç yoldan ulağım sağlanabilmektedir. Afyonkarahisar’ın Sandıklı ilçesinden güney ve kuzey alanı olmak üzere iki giriş alanı, Denizli-Çivril ilçesinden tek giriş bulunmaktadır. Denizli Çivril ilçesi-Işıklı beldesi üzerinden Akdağ Tabiat Parkı’na ulaşılmaktadır. Sandıklı Güney girişi olarak kullanılan Menteş yerleşkesi girişi toprak niteliklidir. Güney girişinden kuzey girişine bağlantı sağlayan ve batı yönünde Tabiat Parkı alanını çevreleyen yol ve saha içindeki yolların tamamı orman yolu niteliğinde olup, toprak ve çakıllıdır. Sandıklı tarafından parkın diğer giriş yeri Çamoğlu yerleşkesi üzerinden girilen kuzey giriş yoludur (Yavuz, 2011, s. 54).

2. İklim Özellikleri

Tabiat Parkı, İç Ege ve İç Anadolu İklimi arasında kalan geçiş bölgesinde yer almaktadır. Akdağ Tabiat Parkı alanının bulunduğu bölgenin iklimi, Akdeniz ve İç Anadolu geçit özelliklerini yansıtmaktadır. Güneyde Büyük Menderes vadisi boyunca Ege’ye açık olması nedeniyle, bu kesimde bitki örtüsü bu durumu doğrular niteliktedir. Buna karşılık Tabiat Parkı Alanı Büyük Menderes vadisi bitiminde ani bir yükselim yapması ve söz konusu vadiye dik konumlu bulunması nedeniyle, kuzey ve doğu kesimleri daha karasaldır (Yavuz, 2011, s. 57).

Akdağ Tabiat Parkı Bölgesine ait meteoroloji verileri bulunmaması sebebiyle Afyonkarahisar meteoroloji istasyonu verileri incelenmiştir. Bu verilere göre ortalama en yüksek sıcaklıklar temmuza ayında, en düşük sıcaklıkların ise ocak ayında görüldüğü söylenebilmektedir. Bölgede en fazla yağış alan aylar nisan, mayıs ve aralık ayları, en az yağış alan aylar ise temmuz, ağustos ve eylül aylarıdır. Yağışların ilkbahar aylarında artması bölgedeki mevsimlik derelerinin debisini arttırmaktadır ve bölgenin bitki örtüsünün gelişmesinde etkilidir.

3. Jeomorfolojik Yapı

Akdağ Tabiat Parkı’nın jeolojik ve jeomorfolojik yapısı; temel kayaçlar olan Paleozoyik yaşlı Kestel formasyonuna ait fillitler, kuvarsitler ile kuvarsit-serisitler oluşturmaktadır. En genç birimler ise Pliyo-Kuvaterner’e ait kumtaşı, silttaşı, kiltaşı ve konglomeralardır. Bölgede Menderes masifi örtü şist ve karbonatlarını temsil eden Burgaz grubu ile Batı Toroslar kapsamındaki Akdağ grubuna ait kaya birimleri birbirlerine benzer özelliktedir. Akdağ Tabiat Park alanı içerisinde jeolojik süreç boyunca geniş alanları etkilemiş bindirme faylar izlenebilmektedir (Yavuz, 2011, s. 58).

Bölgenin önemli jeomorfolojik oluşumları Kurtini Mağarası, Oktur mağarası, Kanyon Vadi ve Akdağ Tokalı Kanyonu’dur. Kurtini Mağarası bölgede, karstik bir fosil mağara olarak girilebilen tek mağaradır ve Sandıklı ilçesine 34 km. Kocayayla’da 6 km. uzaklıkta Bökenin Yurdu olarak bilinen mevkidedir. Mağaranın toplam uzunluğu 239 m girişe göre +10 m yatay olarak gelişmiş, 4,5 m. genişliği, 1,5 m. tavan yüksekliği olan mağaradır. Daha uzun olduğu tahmin edilen mağaranın tavanının göçmüş olması nedeniyle ikinci bölümüne girilememektedir (Yavuz, 2011, s. 58).

Akdağ Tabiat Parkı’nda yer alan diğer önemli jeomorfolojik oluşumlar Kanyon vadi ve Tokalı Kanyonu’dur. Kanyon Vadi ve Tokalı Kanyonu birbirinden bağımsız bölgelerdir. Kanyon vadi, Kurtini mağarasının yanından başlamakta ve bu vadinin sonunda Tokalı Kanyonu bulunmaktadır. Tokalı Kanyonu’nun dik ve taraçalı bir görünümü vardır. Akçay Dere’nin güneyde kireçtaşları içindeki akışı, çok sarp yamaçları olan Tokalı Kanyonu içinde devam etmektedir. Akdağ Tokalı Kanyonu park alanı içinde 20 km’lik bir alanı kaplamaktadır. Kanyonun 1200 metre uzunluğundaki kısmı bıçakla kesilmişçesine yer yer yüksekliği 200 m. bulan kaya kütlelerinden oluşmuştur. En geniş yeri 4 m en dar yeri ise 1,5 m’dir. Akdağ Tokalı Kanyonu ancak 7-8 saatte geçilebilmektedir. Kanyon 7 km. uzunluğa sahiptir (Yavuz, 2011, s. 61).

Akdağ Tabiat Parkı’nda 55 tane kaynak, 2 tane pınar mevcuttur. Drenaj alanı ise, alanın kuzeyindeki Sarp Dere, alanın orta doğusunda yer alan birçok irili ufaklı derenin beslediği alanın yaklaşık 1-2 km dışında bulunan Kestel Dere ve alanın doğusunda bulunan İkizce Dere ve Döver Derenin oluşturduğu Değirmen Dere alanın orta-doğu tarafında yer alır. Alanı kuzeyden güneye kat eden Akçay Dere alanın en uzun akışına ve Tabiat Parkı Alanı’nın yaklaşık %50‟sini kapsayan drenaj alanı ile de en büyük drenaj alanına sahip deresidir (Yavuz, 2011, s. 63)

4. Toprak Özellikleri

Akdağ Tabiat Parkı’nda kahverengi ana toprak grubu, alüvyal, kolüvyal, organik topraklar, kestane renkli ve kalkeriz kahverengi topraklar mevcuttur. Özellikle kahverengi orman toprakları, alüvyal ve organik toprakların geniş bir alanı kapladığı görülmektedir. Toprak çeşitliliğine sahip olması, Tabiat Parkı’nın iyi kalite orman yetişmesi için elverişli yapıya sahip olduğunu göstermektedir. Arazi kullanım kabiliyet sınıfına göre alanda II, IV, VII, VIII sınıf araziler bulunmaktadır (Yavuz, 2011, s. 63)

5. Flora

Sahada Karaçam, Meşe ve Ardıç hâkim ağaç türüdür. Alanda Titrek Kavak, genç Sarıçam ile Akdağ Sandıklı bölümünde endemik olarak Ehrami Karaçamı (Pinus nigra pallasiana pyramidata) bulunmaktadır. 1979 yılında çıkan yangından sonra, alanın yaklaşık 1600 ha. yanan bölümü temizlenerek tekrar Karaçam ve Sarıçam ile ağaçlandırılmıştır Alandaki Ana Ekosistem Tipleri; Orman Ekosistemi, Çalı Ekosistemleri, Step ekosistemi, Subalpin Step ekosistemi ve Akarsu (Sucul) Ekosistemleri olarak sınıflandırılmıştır.

5.1. Orman Ekosistemi

Akdağ Tabiat Parkı; Yapraklı Orman, İbreli Orman, Yapraklı-İbreli Karışık Orman ve Sulak Alanlar olmak üzere 4 farklı orman ekosistemine sahiptir

5.1. Çalı Ekosistemi

Yüksek yerlerde seyrek karaçam orman dokusu içinde sık sık Juniperus communis’lerle karşılaşılmaktadır. Çalı ekosistemleri çoğunlukla orman ekosistemlerinin çeşitli nedenlerle bozulduğu ya da yok edildiği yerlerde ortaya çıktıkları için, doğal yapının bozulmasının simgesi olsalar bile, eğer bu ekosistemler kendi doğallıklarına bırakılırlarsa, biyolojik çeşitlilik bakımından ormanlardan bile daha zengin hale gelmektedirler. Bu nedenle çalılıkların yok edilip, sonra da bu alanların ağaçlandırılmaya çalışılması ekolojik olarak yanlış bir tutumdur.

5.1. Step Ekosistemi

Otsu bitkiler tüm alanda yaygınlık göstermektedir. Bu vejetasyon tipi, aslında orman ekosisteminin yok olması sonucu (tıpkı çalılar gibi) alanda yayılmış olsa bile, özellikle biyolojik çeşitlilik açısından step alanların varlığı, tür çeşitliliğinin çok az olduğu ve bu nedenle „kuru orman‟ olarak nitelenen çam ormanlarının bulunduğu alanlarda son derece önem kazanır. Varlıklarıyla, ekosisteme diğer canlı çeşitlerini (özellikle böcekleri) çekmektedirler.

5.1. Subalpin Ekosistemi

Ana tepelerin özellikle kuzey ve batıya bakan yamaçlarında orman üst sınırından sonra subalpin kuşak gelmektedir. Alandaki tipik temsilcileri, 1850-2200 m. arasında yayılış gösteren topluluklarıdır

Fauna

Akdağ Milli Parkı canlı çeşitliliği açısından oldukça zengin bir alandır. Tabiat Parkı alanında böcekler, omurgalı-memeli hayvanlar ve kuşlar olarak sınıflandırabileceğimiz 4 adet iki yaşamlı türü, 11 adet sürüngen türü, 12 memeli hayvan yaşama imkânı bulmaktadır. Alanın en önemli kaynak değeri olan Ulugeyik ( Resim 15.), nesli tehlikedeki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin CITES Sözleşmesi, kapsamında (I ve II) bulunan Kurt, Tilki, Ağaç Sansarı, Yılkı atları (Resim 16.) kar faresi, kertenkele türleri memeli ve omurgalı hayvanlar olarak ön plana çıkmaktadır. Önemli yaşam alanları yılkı atları için Kocayayla, geyikler için Dere Alanı, kuşlar için Sığırkuyruğu Mevkisi, Akkale civarı olarak görülmektedir. Akdağ Tabiat Parkı, beşeri müdahalelere uğramadığı sürece kendine has doğal özelliklerini koruyabilecek nitelikte bir doğal tabiat parkıdır